Аманова Г.Д. Басқару есебі

Бөлу нүктесіндс сату құны негізіндегі әдіс,тауарлык-материалдық қорлар құнын бағалау сатудан түскен таза табыстан асып түспейтініне кепілдік береді, бірақ ол сындарға үшырауы мүмкін, өйткені шығарылған өнімгс жүмсалған алдыңғы шығын көлемі сол өнімді сатудан түскен табыс шамасымен анықталады деген болжамға негізделген. Бүл жағдайда сатудан томен кіріс беретін пайдасы жоқ өнімге ксшснді шығындардың аз ғана үлесі бөлінеді, нәтижесінде ол пайда әкелетін сияқты эсер қалдырады. Алдыңғы мысалды қарау кезінде таза сату құны эдісі, барлық онімдер белу нүктесінде сатылады жэне осы нүктеден кейін ешқандай қосымша шығындар жоқ дегеннен шықты. Алайда, тэжірибе жүзінде жекелеген өндірілетін өнімдер белу нүктесінен кейін жеке өндеуге үшырауы эбден мүмкін, себебі осы нүктенің өзінде ол эзірше нарықтық бағаға ие. Сондықтан да болу нүктесіндегі еату құнын бағалау үшін сату сэтіндегі сату қүнын бағалауды пайдалану қажет, одан кері козғалу керек. Бұл әдіс сатудың таза қүны эдісі деп аталады. Белу нүктесіндегі сатудың таза құнын, сату құнынан кейінгі өңдсу шығындарын шегеріп тастай отырып бағалауға болады. Жалпы пайданың тұракты үлесі әдісі. Өнімдер белу нүктесінсн кейінары карай оңдсуге ұшырайтын болса, олардың эрбірі үшін сату көлеміндегі жалпы табыс үлесі эртүрлі. Егер барлық өнім бір процестен соң алынса, онда олар пайыздық арасалмақпен бірдсй жалпы пайда экелуі тиіс. Жалпы пайданың тұрақты үлесі эдісін қолдану кезінде кешенді шығындар, жалпы пайдадағы пайыздық үлесі әрбір жске өнімге бірдей болатындай етіп бөлінеді. Есептеу былайша жүзеге асырылады: Көріп түрғанымыздай, әрбір онім үшін жалпы пайданың қажетті 9.3 - кесте. Кешенді шығыстарды бөлуді есептеу X өнімі, Ү онімі, £ Z өнімі, £ Жиыны, Сатудан түскен табыс 300 000 500 000 200 000 1 000 000 Жалпы пайда (20%) 60000 100 000 40000 200 000 Сатылған өнім қуны 240 000 400 000 160 000 800 000 Одан әрі оңдеуге қосымша піығынлаплы алытт тастау 80000 100 000 20000 200 000 Бөлінген кешенді табыс 160 000 300 000 140 000 600 000 181