Жумабекова Г.Ж. Қаржылық талдау

активтсрдіц айналымдылығынын үдеуі олардың к.ажеттілігін кемітеді де, кәсіпорындарға халық щаруашылыгыныц мұктажы үшін (абсолюттік босату) нсмссе косымша өнім өндіруге (салыстырмалы босату) айналым қаражатының бір бөлігін босатуға мүмкіндік бсрсді. Айналымның жылдамдауы нәтижесінде айналым қаражатының заттык. элементтері босайды, щикізат, материалдар, отын корлары мен аякталмаған ендірісті істсу аз кажст болады, дсмек, бұрын осы қорлармен іске салынған акша ресурстары босап шығады. Босаган акша ресурстары кәсіпорыиның сң өтімді активтерін арттырады, нәтижесінде оның толем кабілеті бекіп, каржылық жағдайы жақсарады. Ағымдағы активтердің айналым жылдамдыгы бүл -өзі өндірістік- шаруашылық қызметтің ұйымдастыру-техникалық деңгейінің кешенді керсеткіші. Айналым санының артуына айналу уакыты мен өндіріс уак.ытының қысқаруы есебінен қол жеткізугс болады. Өндіріс уақыты технологиялық процесс пен пайдаланылған техниканыц сипатымен байланысты. Оны кысқарту үшін технологияны жетілдіріп, еңбекті механикаландыру және автоматтапдыру қажст. Айналым уакытын кысқартуға мамандану мен бірлесудің дамуы, тікелей шаруашылық аралық байланыстырудың жақсаруы, жүк тасу, өзара ессп айырысу мсн қүжат айналымын тсздстумсн кол жсткізуге болады. Әрбір кәсіпорын үшін айналымдылық коэффициенті өзіндік сипатта болады, егер ол анықталған болса, онда онын магынасын колайлы дсңгсйде үстап түру ксрск. Оны табу оп-оңай, егер кәсіпорын коэффициенттің осы мағынасында үнемі заемдық капиталды пайдалануға тырысатын болса, онда шығындарды жабу мен қызмет аукымын кеңсйту үшін айналым капиталыныц айналымдылығыныц бұл жылдамдығы ақша каражатын жеткіліксіз мөліперде туындатып отырғапып көрсетеді. Ал ксрісінше, сгср кәсіпорын гүракты сату колемінде немесе онын артуы барысында жеткілікті табыс тапса, онда айналым капиталыпың айналым жылдамдығы тиімді болгандығы. Ағымдағы активтсрдің айналымдылық жылдамдығы, жоғарыда кслтірілген формула бойыніпа есептелген оныц айналым сапымсн ғана смсс және айналымнын үзақтығымен, айналым қаражатының беку коэффициентімен де сипатгалады (немесе айналымдылықтың айналым коэффициентімен). Ағы.мдағы активтердің бір айналымыныц ү-зактығы мына формуламен анықталады: До = 360/ К°А = 360* Тс / Д м Мүндағы: Д с - бір айналымныц күнмен есептелген ұзактығы; К°А -ағымдағы активтердің айналымдылық коэффициент! нсмссс ағымдағы активтсрдіц айналым саны. Көрсеткііитін бір жылдық мәнін есептегенде кезеңнің үзақтығы 360 кун, бір тоқсанға - 90 күн, бір айға - 30 күн күрайды. 58