Жумабекова Г.Ж. Қаржылық талдау

Түрлі кәсіпорындарға немссс бір кәсіпорынға әр жылдардағы жалпы айиалымдылык коэффициента салыстырғанда, активтердін орташа жылдық сомасын бағалауда біркелкілі қамтамасыз стілгсндігін тсксеру кажет. Мысалы, егер бір кәсіпорында негізгі кұралдар бікалыпты тура сызыкты шығынға жазу әдісімен есептелген амортизацияны назарға ала отырып бағаланса, екінпіісінде баска бір шаггшандатылған амортизация әдісі пайдаланылған болса, онда екінші жағдайда айналымдылық тым жоғары болады. Одан басқа, бүл көрссткіш бірдей жағдайда кәсіпорынның негізгіі кұралдары көбірек тозған сайын жоғарылай береді. Белгіленген жағдайлар, капиталдың жалпы айналымдылық коэффициента талдау кажеггі түзетулерді ескере отырып жургізуді керек етеді. Біздің кәсіпорын үшін капиталдың жалпы айналымдылык коэффициенті еткен жылы 2,76 рст кұраса - (2228418/801267), ал есеп беру жылында - 3,32 рет (2378757/7 1 5493) болды. Корсеткіш кәсіпорыннын жалпы капиталын (барлық ресурстарды) пайдалану тиімділігініц жоғарылағанын көрсстсді. Егер өткен жылы кәсіпорында актнвтердің әрбір акша бірлігі 2,76 тенге келтірсе, есеп беру жылында ол 56 тиынға оскен. Нәтижесінде кәсіпорыннын барлық мүмкіншіліктерін пайдаланып, өнімді сатудан гүскен табыс туріндсгі жалпы тиімділігі өткен жылмен салыстырғанда 400676 мың теңгеге (0,56*715493) өсті. Жалпы (авансталған) капиталдың орташа шамасының жыл бойы 0,85 есе (715493:801267) кемуі, еткен жылмен салыстырғанда өнім сату көлемін -236736 мың тенгеге (715493-801267) * 2,76 = -85774*2, 76=-236736) кемітуге мүмкіндік берді. Осы екі фактордың жиынтық әсері бізге сатылған онім көлеміндегі жалиы ауыткуды берсді: 163939,8 - 400676-236736. 2. Нсгізгі күралдардың айналымдылығы. Бұл корссткіш қор кайтарымдылығын көрсетеді, яғни кәсіпорынның кезецдегі негізгі өндірістік корларын пайдаланудын тиімділігін сипаттайды. Ол саудадан тускен табысты (ақшаны) қалдық күны бойынша кезсндегі нсгізгі кұралдардың орташа шамасына белу арқылы есептейді. Кор кайтарымдылығы коэффициентінің артуына негізгі кұралдардың үлес салмағынын салыстырмалы жоғары болмауы немесе олардың техникалық деңгейінің жогарылығы есебінен қол жеткізуге болады. Алайда бұл жерде жалпы зандылык былайша болады: коэффициент жоғары болган сайын, есеп беру кезіндегі шығындар азая түссді. Коэффициенттің томен болуы онімді сатудан түсетін табыстың жетімсіздігін не болмаса осы активтер түрлеріне тым жоғары дсңгсйдс каржы бөлінгендігіи көрсстеді. Бұл көрсеткіш төменде жан-жакгы каралады, ойткені ол көбінесе кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайды. 3. Меншікті капиталдың айиалымдылык коэффициент!. Ол мына формула бойынша каралады: 56