Жумабекова Г.Ж. Қаржылық талдау

тапсырмалар, технологиялық карталар), сонымен катар нормативтік материалдар, смсталар, баға корссткіштср, жобалык ғимараттар жэне т.б. 2.2. Қаржылык талдау әдістері жіктелуі Кәсіпорынның қаржылық-іпаруашылық әрскстін талдау ксзінде зерттеу әдісі ретінде талдау мен синтез кец қолданылады. Талдау шаруашылық процсстер мен қүбылыстарды зерттеу әдісі ретінде зерттелетін объектгі бөлімдерге, элементтерге болшектеуді білдіреді. Мысалы, онімді іиығару динамикасын зерттегенде, оның есу темптері жалны кәсінорьні бойынша ғана емес, өндіріс бөлімшелері бойынша, турлі уакыт кссіндісіндс (токеан, жартыжылдық, жыл) қарастырылады, динамика көрсеткіштері орын мен уақыт бойынша салыстырылады. Бұл кәсіпорын туралы толық мэлімет алуға көмектеседі. Қаржылық-шаруашылық әрекетті зерттегенде зерттеу объектілері құрамдық бөлімдерге ғана емес, жеке мәліметтер мен жекеленген бақылаулар синтез процесінде жинақгалады. Солай, өпі.м шығару колсмінс ықпал ететін факторларды айкындағанда, жоспарды орындау комплекстік бағасын беріп. өнім шыгаруды көбсйту рсзсрвтсрін анықтайды. Кәсіпорын және бірлестіктердіц шаруашылық әрекетін зерттсу ксзінде олардың шаруашылық әрекетіндегі келіспеушіліктер, оларды жеңу әдістері айқындалады. Қаржылық талдауды қолданатын бірқатар тәсілдср басқа ғылымдардан алынған. Бұл тәсілдер экономикалық талдау пәнін зертгеуге ыңғайланған. Мұнда еректпе көңілді «барлык ғылым патіпасына» - математикаға белуге қажет, неге десе, аналитикалық тәсілдердін маңызды бөлігі сол ғылымнан басталады. Математиканың өзі адамның экономикалық әрскстінен басталды, нсгс дссс бірінші адамның ессптсгсні - олжалары, онім, ауыстыруға және ауыстыру нәтижесінде алынған тауарлар. Бүгінде жаңадан табылып жатқан математикалық әдістер мен тәсілдер адамдардың жаңа экономикалық кажсттіліктсрі озектілі болғанынан иайда бола бастайды[6,94б]. Экономикалық талдаудың арнайы білімнің сркшс саласы ретінде пайда болу кезінен пайдаланған тәсілдер дәстүрлі деп аталады: оның ішінде — салыстырмалы және орта мөлшерлерді, салыстыруларды, топтастыруды, индекстерді, пайдалану, тізбекті алмастыру, «тар жерлерді» және «жетекші үзбелерді» табу, үлестік қатысу әдісі, баланстық байланымдар және т.б. Талдаудың баска маңызды тәсілі - салыстыру - экономикалық керсеткіштерді басқалармен салыстырып көруге. жоспарлық тапсырмаларды орындау бағасын беруге, экономикалық дамудын жеткен деңгейі мен темптерін анқтауға.ресурсгарды пайдаланудың ерекшелік молшерлері мен ссбептсрін айқындауга, ішкі ресурстарды анықтауға мүмкіндік береді. «Тар жерлерді» және «жетекші үзбслсрді» табу тәсілі қаржылық- шаруашылык эрекеттің тиімділігін шектейтін, жоспарлық тапсыпмаларды орындауға кедергі жасайтын ресурстык камтамасыз ету кемшіліктері мен болімдерді аныктауға комектеседі. 20