Жумабекова Г.Ж. Қаржылық талдау

мсрзімді ғаііа емес, қысқа мерзімді нссислсрді де қатыстырмаған (тартпаған). Басқа сезбен айтқанда, қатыстырылған (қарыз) капитал крсдаторлық борыштан тұрады. Дебиторлық және кредиторлык борыштың қатынасы негізінен 2:1 болуы керек деп ұсынылған. Егер кредиторлық борыш дебиторлық борышпен қамтамасыз етілмеген болса, онда бүндай жағдайды жағымсыз деп айтуға болады, себебі ол өзіндік қаражатгын әлдебір өтімді бөлігінің ақшаға айналуын бәсевдетуі мүмкін. Егер кәсіпорынның коммерциялық несиесі дамыған болса, онда дебиторлық борышы қатты өсіп кетуі мүмкін. Кредиторлық борыштың дебиторлық борышпен өте темен дәрежсде қамтамасыз етілуі, дебиторлармен де крсдиторлармсн дс арақатынасы тиімсіз болуы да олардын өзара карыздарын төлемеуінен болады. Кредиторлық борыштың өсіп кстуі қаржылық жағдайды нашарлатпайды, себебі кәсіпорын бұл борышты зертгеліп жатқан уақытга катыстырылган қаражат көздері ретінде пайдаланып жатыр деп айтуға болар еді. Бірақ тауар, жұмыс және қызметгер үшін ғана емес, бюджет пен ецбекақы бойынша еееп айырысуда да үлкен крсдиторлық борыштын болуы кәсіпорынның жұмысы мсн жалпы оның қаржылық жағдайын тиімсіз жағынан сипаттайды[44,59б]. Талдаушының келесі мацызды жұмысы - кәсіпорынның каржылық жағдайын, оның каржылық түрактылығы дәрежесі бойынша топтауға мүмкіндік беретін абсолютті көрсеткіштерін зерттеу. Қаржылық тұракгылықгың абсолютті керсеткіштері тауарлы- материалдык қорлардыц, олардың қалыптасу көздсрімен қамтамасыз етілу дәрежесін көрсететін көрсеткіштер. Тауарлы-материалдық қорлардын калыптасу кездерін сипаттайтын үш негізгі көрсеткіш аныкталады: 1. Меншікті айналым капиталыныц бар болуы (М ак ). Бұл корсеткіш меншікті капитал мен (баланс пассивінің I болімі) ұзак мсрзімді активтердің (баланс активініңі бөлімі) арасындаіы айырма ретінде аныкталады. Ол меншікті айналым қаражатгарын сипаттайды. Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда оның көбеюі косіпорынның қызмстінің болашақгагы дамуын көрсетеді. Қүрылысына қарай меншікгі айналым капиталынын бар болуын былай жазуға болады: М ак ^М^ІМ-ҺА. Мұндағы: Ц П - баланс пассивінің 1 белімі; М к - меншікті капитал; І«А - баланс активінің 1 болімі; ¥ а - ұзақ мерзімді актив. Мак көрсеткіші бірқатар маңызды талдау коэффициен гтерін есептеп табу үшін пайдаланылады: кәсіпорынның ағымдағы активтерін жабу коэффициент: (бүл көрсеткіштің нормативті мані 0,1 -ден темен болмау керек), тауарлы-материалдык корларды жабу коэффициент! (бүл көрсеткіштін нормативті мәні - 0,6-дан томен емес) және тағы басқалары. 118