Жумабекова Г.Ж. Қаржылық талдау

10 -тарау. Кәсіпорын капиталын ннтенсивті және тиімді пайдалануып галдау 10.1. Кәсіпорынныц капиталды пайдаланудыц интенсивті және тиімділік корсеткіштерін талдау Айналым кұралдарын пайдалану тиімділігін ең алды.мсн олардыц айналымды.чығымен сипаттапады. Айналымдылықты жсдслдсту нәтижссінде қол жеткізген тиімділік ең алдымен енім шығысын қосымша қаржылық ресурстар кірістірмей - ақ арттыруды білдіреді. Сондай - ак. капитал айналымдылығын жсдслдсту есебінен табыс сомасьш арттыру жүзеге асырылады. Егср онім өидірісі мен өткізілуі зиянды болып келсе, онда қаржылыр айналымдылығын жеделдету қаржылык нәтижслсрдің нашарлауына әкеледі. Бұдан тек айналымиың барлық кезсндерінде капитал қозғалысын жеделдетуге тырысу керек емес, сонымен қатар оның максималды қайтарымдылығына, яғни капиталдың 1 теңгесіне келетін табыс сомасын арттыруға ұмтылу керек екендігі шығады. Бұған барлык ресурстарды рационалды, үнсмді пайдалану арқылы, олардың басы артық жұмсалуьш болдырмау арқылы, ысырапқа жол бермеу арқылы қол жеткізіледі[43,221б]. Сонымен капиталды пайдалану тиімділігі оның қайтарымдылығымен (рентабельділігімсн) сипатталады, ол табыстың негізгі жане айналым апиталыньщ орташа жылдық сомасына қатынасы ретісдс есептеледі. Капитапдың пайдалану интенсивтілііін сиптаттау ушін олардың айналымдылығы пайдаланылады (өнім «ткізуден түскен табыстың капиталдың орташа жылдык сомасына катынасы). Бұл көрсеткіштер арасындағы байланысты келесі түрде беруге болады: Табыс Капиталдың орташа жылдық сомасы Табыс Өнім еткізуден түскен табыс өнім өткізуден түскен табыс капйталдыц ортаиіа жылдық сомасы Басқаша айтқанда, инвестицияланған капитал табыстыльпы (ЭР) сагу рентабелділігі (R) мен капиталдың айналымдылығы коэффицентінің (К<>б) көбейтіндісі арқылы анықталады. ЭР = R X Коб Бүл факторлардың капитал рен табельділіі іне әсерін абсолютгі айырмашылықтар әдісі бойьшша есептеуге болады (кесте 10.22) Кесте 10.22 - Капиталды пайдалану тиімділігі корсеткішіері Көрссгкіштер Өтксн айға Ессптсгі айға Ауытқу (+-) Кәсіпорьш табысы, мын тг. 5260 8430 114