Жумабекова Г.Ж. Қаржылық талдау

Тэуекелсіз аймак - кәсіпорын қызмет барысында ешқандай шыгьш көрмейді, ец болмағанда есепті табысқа ие болып отырады, яғни сш нәрсемен тәускслденбейді . Минималды тәуекел аймағы - кэсіпорын қызмет барысында таза табысының барлық көлемімен немесе оның жартысымен тәуекелге барады. Жоғарғы тәуекел аймағы — кэсіпорын тәуекелге басын ис отырып, жағдайы нашарласа барлық іпығындарды жабамын дсп, ал жақсы болса - есепті децгейінсн төмендеу табыс аламын деп жобалайды. Шекті тәуекел аймағы - кәсіпорын тек есепті табысты тана е.мес, енім сатудан түсстін табысты да жоғалтып аламын деп тәускслдснсді жоне барлық шыгыпдарды өзі жабады. Катастрофалық тәуекел аймағы - косіпорын қызметі банкроттыққа ұшырайды, инвестицияларды жоғалту. Тәускслді талдау екі бір бірін толықтырыи отыратын түрлерге бөлінеді: сапалык және сандык. Тоуекелділікті саналық талдау - тәускслді басқарудың екінші сатысы. Бұл галдаудын мақсаты - тэуекел факторларын аныктау. Тэуекел деңгейіне эсер етуші факторлар объективті және субъективті * болып бөлінеді. Объсктивті факторлар: инфляция, бәсекелестік, саяси және экономикалық тоқыраулар, экологиялық, кедепдік төлсмдср т.б. Субъективті факторлар: өндірістік потенциал, кадрлар құрамы, шаруашылық баланстар, қаржылык жағдай. Тәуекелділікті сандық талдау - бүл қаржылық тәускел немесе жеке түрлері бойынша ақшалай шығын көлемін аныктау. Жекелеген тәуекслдср көлемін анықтау талдаудың әртүрлі әдістерін қолдану арқылы жүргізіледі: статистикалық, шығындар тиімділігін талдау, экспсрттік талдау әдісі, аналоггар пайдалапу. Вариация - бұл көрсеткіпгтердің сандық озгеруі бір жағдайдан басқа жағдайға ауытқу барысында. Мысалы, экономикалық табыс өзгерісін келссі формула бойынша аиыктауымызға болады: ЭД = £эД ( хД » I Мүпдагы ЭДі - экономикалық табыстың пакты корссткіштсрі і- мерзімінде, Ді - і-мерзіміндегі ықтималдылықтар. Вариация дисперсиямен бағаланады, яғни бір белгінің нақты көлемімен оның ортаіпа көлемінен ауытку олшсмінсн. Дисперсия - ЭД/яД. Стандарттык ауытку - J Дисперсия Нәтиже жоғарылаған сайын, косіпорын қызметі тәуекелді бола бсрсді. Шығындар тиімділігін талдау тэускслдің потенциалды аймақтарын айкындауға негізделеді. ІІІығындардыц осіп кетуі торт негізгі факторға тәуелді: 101