Тіршілік қауіпсіздік негіздері

■ аурулардың таралу деңгейін салыстырмалы жолдарымен анықталады. Қауіпсіздік техника мен еңбек қорғау жағынан қарастырсақ кэсіби тәуекел өндірістік жарақаттану деңгейі мен олардың төмендеу бойынша техникалық пен ұйымдастыру шараларын өндеуге эсер тигізетін, тэуекел факторларды (өндірістіктің түрі, техника мен технологиясы, еңбекті ұйымдастыру, жұмысшылардың кэсіби дайындығы жэне еңбекті қорғау бойынша алдын-ала жұмыстарды жүргізу) анықтау аспектісі ретінде қарастырылады. Сонымен, қауіпсіз техника, еңбекті қорғау жэне медицина жагынан кэсіби тәуекелдің бағалауы экономиканың кейбір салаларында жүмыс жасайтын кәсіби топтарға олардың пайда болу мен эсер масштабы бойынша себептер сараптамасы болып саналады. Себепті-әсерлі байланыстар келесі сызба бойынша сарапталады: еңбек шарты - тэуекел - қайғылы оқиға - зиян. Сонда тәуекелдің сапалық әдістері тэуекел түрлері мен себептерді анықтау мен идентификациялау, ал сандық - байыпты әсерлердің мүмкіндіктер мен жиелігін бағалау.үшін пайдаланады. Тәуекелді бағалау процесінде төрт кезеңді бөлуге болады: жүмысшылар денсаулығына потенциалды қауіптілік жағынан кэсіби тэуекелдің зиянды жэне қауіпті факторларын анықтау, кәсіби аурулар мен өндірістік жарақаттану себептерінің жиелігі мен аурулығы туралы мәліметтерді жинақтау, кэсіби аурулар мен өндірістік жаракаттанудың себептерінін экономикалық бағасы, кәсіби тэуекелдің актурды «зондтау» және сактандырудың сэйкес үлгісін таңдау. Әлеуметтік сақтандыру мақсат үшін ескеру керек, қайғылы окиғалардың көптеген саны жұмысшылар үшін байыпты әсерлерге экелетін (жартылай немесе толық жүмыс қабілеті жойылғанда) кәсіпорындар мен салалардан баска да, көптеген қайғылы оқиғалар байыпты эсерлер тигізбейтіндер де болады. Сэйкес, бүл өтемақы, медициналык пен оңалту қызметтер көлемінің жоғары мөлшеріне экеледі. Одан басқа, табуға сыйымдылықтың бірдей жойылу кезінде (кәсіби аурулар мен өндірістік жарақаттану түріне байланысты) жарақаттанушыларға емдеу, медициналық, кэсіби жэне элеуметтік оңалтумен байланысты бағасы жэне сипаты бойынша эртүрлі қызметтер Т І Р Ш І Л І К Қ А У І П С І З Д І К Н Е Г І З Д Е Р І — 218 —