Тіршілік қауіпсіздік негіздері

Т І Р Ш І Л І К Қ А У І П С І З Д І К Н Е Г І З Д Е Р І шешімдердің экономикалық негіздеу, еңбектің кауіпсіз жэне зиянсыз жағдайды жасақтау мақсатында алғашқы реттік шараларды жоспарлау үшін еңбек қорғау басқару тәжірибесінде пайдаланады. Зиянның есебі мезгілдің эртүрлі кезеңінде жүргізілу мүмкін, бірак негізінде жылдык зиян есептелінеді. Бұл жағдайда зиянның барлык қүрастырушылары мен еңбекке жарамсыз күндердін саны жылға есептелінеді. Экономикалық эффект (экономикалык пайда) еңбек қорғау мен жағдайларды жақсартуға арналған шаралардың қаражатты көрінісі өндіріс жарақаттану мен кәсіби аурулардан болдырылмаған зиянның (экономикалық эсерлер) қосындысымен; жағымсыз жағдайдағы жүмыс үшін өтемақы мен төлемақыға шығындардың азайуымен байланысты еңбек өнімділігінің көбейуі себебінен кэсіпорынның пайданың көбейуімен. Болдырылмаған зияннан шығын шаралар жүргізгенге дейін жэне одан кейін кәсіби аурулар мен жаракаттанудан шығынның айырмашылығымен анықталады. Еңбек қорғау мен жағдайларды жақсартуға арналған шаралардың экономикалық тиімділігі алынган экономикалық эфектісі (пайдасы) жэне оған бөлінген шығындар арасындағы қатынасымен анықталады. Экономикалык тиімділігін бағалау үшін таза жэне жалпы (абсолютты) экономикалық эфектінің көрсеткіштері пайдаланады. Жылдық экономикалық эфект жоғары болған сайын шараның экономикалық тиімділігі жоғары болады. Еңбек корғау бойынша шаралардың экономикалық эфектісі шаралар жүргізудің орындылығының жалғыз көрсеткіші болмау керек. Егер экономикалық есептер шараның тиімсіздігін көрсетсе де, ол іске асырылу керек, себебі ол жоғары элеуметтік тиімділікке ие. Әлеуметтік эфектінің экономикалыққа қарағанда қалауы, екіншінің, ерекше экономиканың нарыктык жағдайында екінші дәрежелі деп саналмайды. Экономикалык эфект шараның мақсаты емес, тек оның бағалаудың бір аспектісі болып саналады. Шараның тек тіке жэне әлеуметтік туралы көріністер емес, экономикалык тиімділігін ескеріп жүмыс беруші олардың жүргізуіне шаралардың жоспарлы жүруіне жэне кәсіби аурулар ~ 209 ~