Тіршілік қауіпсіздік негіздері

Т І Р Ш І Л І К Қ А У І П С В Д І К Н Е Г І З Д Е Р І 1. Сыртцы радиациялъщ сәулеленуден алдын-ала емдеу дәрәлері. Иондалған сәулеленудің адам ағзасына эсерін азайту үшін радиоқорғаушы препараттар деген атпен белгілі медикаментерді пайдаланады. Аталмыщ препараттар (цистамин, индралин, т.б.) радиосезгіш тіндер гипоксиясын тудырып, сол арқылы олардың сезгіштік эсерін төмендетеді. Радиопротекторлар сәулеленуден бұрын үлкен дозаларда енгізілсе ғана эсер етеді (ағза үшін қауіпсіз). Цистамин негізінен күкіртті препараттарға жатқызылады жэне дисульфид хлор-сутек түзын - меркаптоэтиламинді қүрайды. Ұсынылатын доза - 1,2 г. Препаратты қабылдау мерзімі - 40-60 мин сәулеленуден бұрын, созылу әсері 4-5 сағатты құрайды. Индралин гетероциклді қосындыны қалыптастырады (индолилалкиламин туындысы) жэне жедел радиопротекторлар тобына жатады. Адам үшін 0,45 г қалыпты. 015 г үш таблеткасын шайнап, сумен бірге кабылдайды. Күтілетін сәулеленуден 15 мин бүрын қабылдау ұсынылады. Келесі қабылдау 1 сағаттан кейін жүзеге асады. Индралиннің радиоқорғаушы әсері жоғары куатты доза арқылы түрлі йондаушылар (гамма-сэулелену, жоғары энергетикалық нейтрондар, протон, электрондар) қысқа мерзімдік әрекеті барысында іске асады. Әдетте оның әсері біркелкі емес сэулелену жағдайында, радиациялық зақымдануды алдын ала емдейтін дәрі-дәрмектермен қатар тиімдірек болады. Индралин радиацияға қарсы белсенділігін ағзаға физикалық күш, ауаның жоғары температурасы, т.б. экстремалды факторлардың эсері барысында, сондай-ақ басқа медициналық радиацияға қарсы шаралармен бірге үзақ уақытқа сақталады. Препараттың операторлар мен басқа кәсіби мамандарға теріс әсері жок жэне экстремалды жағдайлар еш қиындыксыз бастан кешіріледі. Қызметкерлер 150-200 м3 дозалы радиоактивті ластанған төңіректе карқындылығы томен гамма сэулелену барысында жүмыс жасаған жағдайда, ең алдымен ағзадағы радиациядан кейінгі процестерді қалпына келтіретін субтратты терапия шарасы тағайындалады. Осы орайда рибоксин, аминотетравит, тетрафолевит, шайыртас қышқылы қолданылу мүмкін. Соңғы кездері жаңа сэулеленуге қарсы препарат - индометан ~ 165 ~