Тіршілік қауіпсіздік негіздері

Т І Р Ш І Л І К Қ А У І П С В Д І К Н Е Г І З Д Е Р І А аймагы - калыпты зақымдану (40-400 рад), ауданы зақымданған аумақтың 70-80% құрайды; Баймагы- елеулі зақындану (400-1200 рад). Бұл аймақ үлесіне закымданған бөліктің 10% жатады. В аймагы - кауіпті зақымдану (1200-4000 рад). Бұл аймак жарылыс бұлты ауданының 8-10% қамтиды. Г аймагы - аса қауіпті (4000 рад жоғары). Жалпы ядролық объект жарылысынан (апаты) болатын радиациялык салдарлар ядролык каруды пайдаланудан кейінгі калыптасатын радиацилық закымдану кұбылысымен пара-пар. Дегенімен ұзак уақыт бойы сақталатынына карамастан, АЭС реакторы апаты нәтижесіндегі сэулелену қуаты ядролық жарылыс төндіретін кауіптен элдекайда аз болып табылады. Сонымен бірге атом электростанциясына карасты төңіректің радиациялық зақымдануы азық-түлік аркылы таратылу мүмкіндігін ескеру шарт. Тағаммен бірге адам ағзасын улайтын заттарға йод (J-131), цезий (Cs-137), стронций (Sr-90) изотоптары жатады. Әсері аз уақытқа жететін J-131 алғашқы екі айда аса қауіпті, ал Cs-137 мен Sr-90 ағзаға түскен кезде сэулелену кұбылысы өте ұзақ уақытқа созылады, өйткені Cs-137 30,2 жыл бойы, ал Sr-90 28,5 жыл ішінде жартылай ыдырайды. Электромагниты импульс (ЭМИ) зақымдаушы әрекеті түрлі өткізгіштерде кернеу мен тоқтың пайда болуымен шартталады. ЭМИ әсері ең алдымен электр және радиоэлектр аппаратурасына бағытталады. Оның үстіне окшаулау шаралары істен шығып, трансформаторлар бүзылуы немесе жартылай өткізгіштердің жарамсыз болуы эбден мүмкін. Аппараттың ең әлсіз бөлігі байланыс желілері, дабыл жэне баскару жүйелері болып табылады. Биіктіктегі жарылыс бұл жүйелерге үлкен қашықтықтан да сызат түсіруі ыктимал. Сондықтан да ЭМИ-ден корғанудың бірден-бір тиімді шарасы ретінде энергиямен камту жэне аппаратура желілерін экрандау тэсілі үсынылады. Нейтронды бомбалар мен снарядтар аз қуатты термоядролық зарядталған ядолык карудың түрлеріне жатады. Нейтронды кару-жарактың закымдаушы күші жоғары нейтронды сәулеленумен байланысты. Бүндай жағдайда корғану шарасы ядролык жарылыс каупінен корғану эрекетімен бірдей жэне оның ең негізгісі корғаныс кұрылымдарын паналау болып табылады. - 144-