Тіршілік қауіпсіздік негіздері

Т І Р Ш І Л І К Қ А У І П С І З Д І К Н Е Г І З Д Е Р І иондайды. Нэтижесінде жасуша өмір тіршілігі бұзылып, аққандылық ауруы пайда болады. Өтімді радиация әрекетінің уақыты гамма-сәулелену ауаға тарап, жер бетіне жетпеген тұста аныкталады. Өтімді радиацияның тигізетін эсері жарылыс өткеннен кейінгі уақыт пен сэулелену мөлшерімен сипатталады. Оны нейтронды жэне гамма- сэулелену жиынтық мөлшерімен, яғни биологиялық тін қабылдаған сэулелену энергиясы өлшемімен бағалайды. Ядролык жарылыс кезіндегі төңірек, атмосфера жэне түрлі объектілердің радиациялық зақымдануына келесі заттар ықпал жасайды: • ядролық жарылыс өнімдері; . көзделген белсенділік (радиация); • ядролык зарядтың оқталмаған бөлігі. Үрдіс барысындағы басты құраушы ядролық реакция өнімдері (ауыр металдар ядроларының бөлінісі) болып табылады. Негізінен олар альфа-, бета-, гамма-сәулелері бөлетін радиоактивті изотоптардың күрделі қоспасын қүрайды. Радиоактивті сэулеленудің зақымдаушы эрекеті оның иондаушы қабілетіне, яғни бейтарап атомдардың электрлі зарядталған иондарға алмасуына тікелей тэуелді. Ең қуатты иондаушы қабілетті альфа-сәулесі иеленсе, керісінше гамма- сәулесі ең аз радиоактивті қуатқа ие. Дегенімен, гамма-сэулесіне жоғары өтімділік қабілеті тэн (ауада - жүздеген метр). Биологиялык тінге эсер ететін иондау деңгейі сіңірілген сэулелену энергиясымен анықталады (1000 рад немесе 10 грей иондау энергиясының мөлшері адам өміріне аса қауіпті деп есептеледі). Ядролык жарылыс кезінде радиоактивті зақымданған аймақ өлшемдері мен конфигурациясы жарылыс түрі мен қуаттылығына жэне жел бағыты мен жылдамдығына тәуелді келеді. Ең қатты зақымдану жер үсті жарылыстары барысында байқалады. Адамдарға әркелкі эсер ететін радиоактивті зақымданған аймақтар жарылыстан кейінгі белгілі бір сәулелену қуаттылығымен, сондай-ақ радиоактивті заттардың толық ыдырауына дейінгі бөлінетін радиация мөлшерімен сипатталады. Закымданған аумақты қауіп деңгейіне карай жарылыс бұлты бойынша төрт аймаққа бөлу қабылданған: ~ 143-