Тіршілік қауіпсіздік негіздері

Т І Р Ш І Л І К Қ А У І П С І З Д І К Н Е Г І З Д Е Р І Шаңды борандар бұл - үлкен кашыктыққа тарайтын, ауаға көп мөлшерде шаң-тозаңдар түсіретін атмосфераның ұйытқуы. Шаңды борандар түншықтырғыш әсерге ие, өйткені оның құрамында паразиттер кездеседі. Шаң-тозаңнан техника бұзылуы мүмкін. Шаңды борандар әдетте шөлейтті аудандарда, ауа-райы тұрақсыз кездері жиі кездеседі. Дауылды борандар табиғаты бойынша кенет жэне қысқа мерзімді болады. Мысалы, 10 минут бойына жел жылдамдығы 3- 31 м/с жетеді. Ағынды борандар қозғалысы эркелкі: бір түрі жоғарыдан төменге соқса, енді бірі көлденең немесе жоғарыга карай бағытталады. Бүл қүбылыс тау тізбектерінде көп кездеседі. Дауыл эдетте жылы циклонның бөлігінде қалыптасады жэне циклонмен 10-20 м/с жылдамдықпен қозғалады. Дауылдың өтетін қашыктығы 1-60 км тең. Дауылдың жоғары бөлігі құйгыш пішіндес эрі бүлттармен жалғасып кетеді. Дауыл Жер бетіне түскен мезетте оның пішіні төңкерілген қүйғышқа ұқсас болады. Дауылдың биіктігі 800-1500 м дейін жетеді. Дауыл барысында ауа шиыршык пішінімен айнала отырып шаң мен суды өзімен бірге сорып алады. Айналу жылдамдығы 330 м/с қүрайды. Қүйын ішіндегі қысым азаятындықтан, су буының конденсациясы орын алады. Шаң мен су дауылдың көзге көрінуіне ықпал жасайды. Теңіздегі дауыл диаметрі ондаған, ал құрлықтағы дауылдар жүздеген метрді құрайды. Дауылмен бірге найзағай, жауын-шашын, бұршақ кұблыстарын бакылауға болады. Дауыл жер бетіне жеткен түста оның қиратушы күші үдей түседі, айналадағы заттар мен суды өзіне сіңіріп, оларды елеулі биіктікке көтереді жэне үлкен қашықтыққа лақтырады. Теңіз дауылдары кемелер үшін аса қауіпті. Дауыл орны мен уакытын алдын ала болжау күрделі болып табылады, сондықтан кенеттен тыс табиғаты үшін одан келетін салдарларды болжау мүмкін емес. Гидрологиялъщ сипаттагы ТЖ келесі жагдайлардыц нәтижесінде цалыптасады: . судың жоғары деңгейі - елді мекеннің төменгі бөліктері, ауылшаруашылық дақылдары, өнеркэсіп және тасымал объектілерін су басуы; ~ 135 ~