Егер хромды былғарының үйкеліске тұрақтылығы ылғал кезінде кепкен кезіндегіге қарағанда 20% болса, онда хромтанидті былғарыныкі 30%. Илеу тұздары коллагеннің құрылысында беріктілеу болып келеді, сондықтан да хромды былғарының ылғалдануы кезіндегі механикалық эсерлерге тұрақтылығы, дәлірек айтсақ, үйкеліске тұрақтылығы хромтанидті былғарыға қарағанда кішірек күйге түседі. Былғары қүрамындағы ылғал 9%-н төмендегеніне қарай, оның үйкеліске тұрақтылығы төмендейді. Ғылымға былғарының анизатропты және изатропты қирауы туралы түсінік ендірілген. Анизатропты қирау, ылғалды былғарыда молекулааралық байланысқа судың әсерінің әлсіреуі бойынша талшық осінің бойымен жүреді. Изатропты кирау сипатына ие былғарыда молекулааралык күштер өте үлкен болады. Кебу және ылғал былғарының механикалық әрекеттерге түрақтылығындағы айырмашылық Позняк қүрылғыларындағы тексеріс кезінде дәлелденген. Бүл тексеріс БӨОҒЗИ-дың приборларындағы тексеріс нәтижелеріне қарағанда улкен айырмашылық көрсетті. Кепкен хромды және хромтанидті былғарының тозуға тұрақтылығы ылғалды былғарыға қарағанда 4-5 есе көбірек. Былғарының механикалық әрекеттерге түрақтылығының төмендеуі аяқ киім метрологиялық шартгарынан үлтанның қызмет ету тәуелділігін қалыптастырады. Былғарының тозғыштығына метрологиялық шартгардың сипаттамаларының әсері. Үлтанды комиссия жұмысымен кайта кұрылған. Бұл жұмыста былғарының тозғыштыкқа түрақтылығы көрсетілген. Ылғалды және кепкен былғарының тозуға тұрақтылығына оның механикалық әсерлерге тұрақтылығы эсер етіп кана қоймай, жоғарыда көрсетілгендей, ылғалдың әсерінен езгеріске ұшырап отыратын уақтылығы да эсер етеді. Уақтыльік неғүрлым жоғары болса, ол соғүрлым тозуға тұрақты болуы тиіс. 14-кестеде былғарыны 24 сағ. суға салып қойғаннан кейінгі кептірілген түрін 50 кгс/см2-қа дейін сығу кезінде ылғалдың былғары серпімділігіне әсері туралы берілгендер келтірілген. 33
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==