Былғарыдан жасалған бұйымдар материалдарын танудың зертханалық практикумы / И. К. Мараджапов.

Мата құрылысының пайдалану қасиеттеріне әсері Маталардың өзгеше құрылысы тек олардын қасиеттерін анықтап қана коймай, сондай-ақ, пайдалану кезеңінде тозу сипатыңда анықтайдія. Матаның уатылуға тұракдылығы оның өз кезегіндс қүрылысынан тәуелді болатын шеткі беттік кабатының ұлғаюы және сипатымен шарттастырылған. Қазіргі кезде үстінгі бөліктерді, негіз бойымен осьті жағалай орналастыра отырып, матадан пішу қолға алынған. Аркау және негізгі (байлық) жіптердің мұндай өзара орналасуы қатты күлшінді желімдеу кезінде белгіленеді жэне сондықтан да, аяк киім өндірісінің операциялары кезіндегі сиякты, аяқ киім пайдалану кезінде де аз өзгереді. Жүлықта үстіңгі материал тарту-созу процесінде бойлық және көлденең бағыттарда бірдей тартылады. Сондыктан да, шеткі беттік қабаттың сипаты жүлықта осы операциялар жүргізілгеннен соң бастапқы күйдегі шеткі беттік қабаттың сипатына үқсас. Алайда жүріс кезінде аяқ киім жұлығы табанның көлемінің озі еруі салдарынан болагын көлденең бағытта созылады. Нәтижесінде, аяқ киім пайдалану кезінде матаның шеткі беттік қабаты жүлықта негізгі жіппен пайда болады. 63-сурет. Матаньің созылғыштығы мен үстіңгі токыма ақаулары бар жарты жұп аяқ киімдер саны арасындағы байланыс 189

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==