Былғарыдан жасалған бұйымдар материалдарын танудың зертханалық практикумы / И. К. Мараджапов.

Алайда аяқ киім киюден кейінгі, негізгі бағыттағы сияқты арқау бағытта да, әртүрлі матаның беріктігін салыстыру кезінде белгілі байланыс табылған жоқ. Бұл тек пайдалану процесіндегі матаның беріктігінің төмендеу жылдамдығымен ғана емес, матаның эртүрлі бастапқы беріктігімсн де түсіндіріледі. Сондықтан да, жіптердің бастапқы беріктігі, эсіресе матаның үлкен уатылуға кедергіге ұшырайтын бағытында аяқ киім үстіңгі маталарының тозуға тұрақтылығы үшін иленуші мәнге ие. Қайталанып созылуға және иілуге қарама-қарсылык кию кезіндегі аяқ киім үстінің қайта созылуы тек матаның уатылуға карама-карсылығына эсер етіп ғана қоймай, матаның қажалу салдарынан әлсіреуінің себебі болуы мүмкін. Аяқ киім үстіне қолданылатын маталардың қүрылысының қайталанушы механикалық әрекепер кезіндегі қажуға эсері жүйелі зерттеуге ұшырасқан жоқ. Алайда маталардың құрылысы едэуір дэрежеде 2 өзара перпендикуляр бағыттағы қайта созылуға түрақтылығынын айырмашылығын шарггастырады. Матанын қайта созылу кезіндегі беріктігінің өзгеруіне негізінен 2 айғақ эсер етеді: 1. Беріктіктің біршама жоғарлауымен жетектелінетін қүрылыс элементтерінің бағдарлануы. 2. Матаның элсіреуіне әкеліп соғатын талшықтардың кирауы жэне тайғанауы. Қайта созылу кезіндегі беріктіктің өзгеру бағыты осы корсетілген екі айғақтын арақатынасынан тәуелді. Қайта созылу процесінде негізп беріктіктін едәуір элсіреуі, кейбір тексерушілердің жұмысы бойынша іш-киімге арналған маталарды бақыланады. Бұл, сірә, негізгі жіптің тоқу пропессі кезіндегі дүркін эрекезтерге кедергіге ұшыраса отырып, элсіреуі мүмкін екендігімен түсіндіріледі. Алайда қайта созылудың эсерінен негізгі жіптердің элсіреуімен бір уақытга жүріп отыратын құрылыс элементтерінің бағдарлануында айтуға болады. Сондықган да, созылуға стандарт тексеріс жүргізу кезінде негізгі жінтердің тоқу процесінде беріктігінің төмендеуін жария ету қиын. Маталардың беріктігі, кию кезеңіндегі аяқ киімдердін үстіңгі бөлігі кедергіге ұшырасатын қайта иілу кезіндегі қажудан кішіреюі мүмкін. 188

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==