Осыны есепке ала отырып, киімге арналған маталар құрылысын эдетге олардың арналуымен байланыстырады. Маталардың созылу кезіндегі беріктік шегі, созылымдылығы жэне жеңіл қасиетгері. Тығыздығы жоғарылау кезіндегі негізгі бағыттағы маталардың беріктігінің ұлғаюын жіптер арасындағы қажалудың ұлғаюымен түсіндіруге болады. Алайда матадан жасалған жіптердің беріктігі, сабакты жіптердің беріктігінен темен. Маталардың ажырау кезіндегі үзаруы тығыздықтың жоғарылауымен қоса, арқау бойынша айтарлықтай өзгермейді, бірақ негіз бойынша занды түрде ұлғаяды. Арқау және негізгі тоғалардың ұзаруы, матаның тығыздығыныц ұлғаюымен кемиді. Созылу кезіндегі жолақ сияқты, есептеу кезінде де арқау жэне негіз бойынша бор жіпке кемиді. Бүдан барып матаның негізгі бағытгағы беріктігі арқау бойыншадағыға қарағанда томен, ал арқау және негізгі тоғаның беріктігі сабақты тоғаның беріктігінен томен. Тоғаның нөмірі жоғарылаған сайын, ажырау кезіндегі үзарудың кеңейе түсуі бакыланады. Алайда тоғанын және матанын ұзаруы негізімен салыстырғанда арқау бағытыңда томен болын келеді. Тоғаның ажырау кезіндегі ұзаруы, өнделмеген матадан жасалған тоғамен салыстырғанда, барлық жағдайда төмендейді. Маталардың құрылысы қалдық түр өзгерістердің жэне отырулардың ұлғаюына эсер етеді. Мата құрылысымен жеңіл жэне қалдық ұзарулардың арасын- дағы байланыс арқау бағытында анық сипатталған, ал жекеленген жатдайларда тіптен бакыланбайды. Бұл матаның тартылыс үзаруының онын үлғаюына әсерінен түсіндіріледі. Матаның қалдық ұзаруларының көрсеткіштері, дымқылдан- дырудан кейінгі сақтау кезінде біршама төмендейді, бұл сондай-ақ, кайта созылу нэтижесінде де болады. Осылайша берілгендербойынша матаның күрылысының эсері тартылыс эсеріне Караганда маңызды. Уатылуға (үйкеліске) қарама-қарсылық. Пайдалану кезінде маталарды элсіретуге кабілетгі негізгі әрекеттердің бірі - уатылу болып табылады. Уатылу нәтижесінде матаның тозуы күрделі және толык зертгеліп бітпеген процесс. 185
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==