майлары бар қосііалар, дэлірек айтсақ, минералды майлар жеңіл ағып шығады. Майлардың былғарыда гүракталынып тұру қабілеті, олардың жабысқактығының және біз айтып кеткендей полярлылығынан тәуелді. Сілтінің әсері. Жер қыртысы аяқ киім үстіне шаң жэне балшық түрінде эсер етуімен қатар, жер қыртысы, ерітінді ретінде де эсер етеді. Алайда тартылыс эсерлері, басқа жерлермен салыстырғанда, мысалға, тердің эсеріне қарағанда мүлдем басқаша. Іс тәжірбиелерге сүйенсек, былғарыға негізінен сілтілі топырактар қатгырақ эсер етеді екен, нэтижесінде былғарының қатты отыруы себебінен, қатардан шығып қалады. Бүл былғары заводтарында немесе сілтілі топырақта жүру кезінде болатын тэжірбиелі дэлелденеді. Былғарының сілтілі әсерлерге тұрақтылығы, мүндағы былғары қасиеттерінің өзгеру кезеңі мен сипаты, былғарыны өңдеу эдісінен, сілті түрінен, концентрациялануынан тэуелді екендігімен катар зертгеледі. Бүл қатынасты, былғарыға Са(ОН)2 эсерін анықтау бойьшша жүргізілген гәжірибелер көп көңіл бөлуді талап етеді. Былғарыны Са(ОН)2 ерітіндісімен өндеу рН-ң шұғыл ұлғаюымен, илеуіш саны- ның төмендеуімен жетектеледі. Осыдан барып, сондай-ақ былғары- иың ауданы бойынша отыруы және механикалык берікгігінің тө- мендеуі бақыланады. Әсіресе, көрсетілген қасиеттердің өзгеруі, жоғары температурада Са(ОН)2 ерітіндісінің эсері кезінде болады. Са(ОН)2 ерітіндісімен өвдеу былғарының гигротермиялық тұрақтылығын төмендетеді. БӨОҒЗИ берілгендері бойынша хромта- нидті юфтінің гигротермиялык тұрақтылығы Са(ОН)2 ерітіндісімен өңдегеннен соң 5 тэулік бойы 100-ден 47,5%-ға төмендеген. Былғарыға Са(ОН)2 ерітіндісінің эсерінен оның микро- қүрылысы да өзгереді. 46-суретте (а және б) Са(ОН)2 ерітіндісімен 36 сағ. бойы өңделген, сосын 40°С суда үсталған және калыпты шаргта кептірілген хромтанидгі юфтінің микроқұрылысы көрсе- тілген. 46-суреттің а пунктінен байқағанымыздай, былғарының беттік қабаттары қараңғы боялған, талшық шоғырлары талшықтарының таралуын жоғалтқан, шыны тэрізді күйге арналған жэне ортасындағы қабаттан айрыкшаланып түр. 146
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==