Былғарыдан жасалған бұйымдар материалдарын танудың зертханалық практикумы / И. К. Мараджапов.

Белгіленіп кегкендей, былғары ауданының ұлғаюы оның созылу кезіндегі қалындығының томендеуіне пропорционалды емес. Алайда, былғары ауданының озгеруіне эсер ететін айғақтар, қандай-да бір өлшемде оның қалындығында бейнеленеді. Кию процесінде былғарының қалындығының өзгеруіне сондай-ақ табанның ішкі жағынан үйкелуінен тозуы эсер етеді. Хромды аяқ киім үстінің қалыңдығының өзгеруі сипатталып тексерілген емес. Тек, қалындык негізінен кию процесінде былғарының созылуының себебінен төмендейін деп жорамалдауға болады. Хромды аяқ киім үстінің қалыңдығын кию процесінде пайдалану корсеткіштерінің бірі ретінде пайдалану мүмкіндігі сарапты тексеруден өткен болуы тиіс. Жүргізілген тексерістер юфтінің кию кезеніндегі қалыңдығының өзгеру заңдылығы бақылаибайтыны көрсетіп отыр: қалыңдығы төмендемейді жэне үлғаймайды. Юфтінің тозуы, үлтандык былғарының тозуынан қалындығының баяу төмендеуімен айрықшаланады. Сондықган да, юфтінің қалыңдығының өзгеруі бойынша оның пайдалану процесіндегі тозғыштық кезеңі туралы жорамал айту қиынға соғады. Уақ тесіктің жэне бөлінген салмактын өзіеруі. Қайта келтіріп суландыру, былғарыдан, майландыру жэне сумен жуғыш затгарды жою арқылы жүріп отырады. Осының себебінен былғарының уақ тесіктілігі ұлғаяды. Байқалған бөлінген салмак өзгермейді, шын мэнінде жоғарылайды. Қайта кептіріп суландыру кезіндегі юфтінің аудан бойынша отыруы былғары қосылыстарының нығыздалуы нэтижесінде жүрін отырады. Былғарының уақ тесіктілігі үлғаюы себебінен эсіресе капиллярлы сорылу жылдамдығы жэне суөткізгішнк жоғарылайды. Мсханикалық қасиеттердің өзгеруі. Былғарының сулануы оның механикалык қасиеггерінің өзгеруі қатарымен жүріп отырады 58-кестеде берілгендерден байқағанымыздай, аяк киім үстіне арналған былғарының ажырауы кезіндегі ұзаруы жэне беріктігінің өзгеруі, суланғаннан кейін байқалмайды. Танидті юфтіде, хромтанидті жэне де сульфитоцеллюлозды қоспалар мен синтандар (АН) қолданып өнделген юфтілерде беріктік жоғарылайды. Былғарының суландыру процесі кезінде кол жеткізген беріктік шегінің ұлғаюы онын құрылыс элементтерінің ориентацияға 140

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==