Былғарыдан жасалған бұйымдар материалдарын танудың зертханалық практикумы / И. К. Мараджапов.

шешілген кездегі жеңіл әсерінің нәтижесі болып табылады. Бұл процесстің өтуіне былғарыдан май және сумен жуғыш заттардың бөлектеніп жойылуы жол беруі мүмкін. Пайдалану процссі кезінде аяқ киім үстінің өлшемінің өзгеруіне, көп еселі ылғалдану майландырушы қосылыстардың қүрамының төмендеуі, былғарының отыруын және релаксационды процестердің өтуін жеңілдететін бірнешс айғақтар және жеке-жеке илеу процестері эсер етеді. Ал екінші жағынан пайдалану процесі аяқ-киім ұстінің созылуына жол беретін, механикалық әсерлердің қайталануымен жүреді. Былғары ауданының ұлғаюын анықтайтын созылу күштерінің тәуелді ретте аяқ киім үсті ұлғаяды немесе ауданы бойынша қысқарады. Отыруына жол беретін және кедергі тудыратын айғақтардың қатынасы аяқ киім үстіне қолданатын былғары қасиетінен және түрінен, аяқ киім қүрылысынан және пайдалану шарттарынан тәуелді. Пайдалану процесінде хромды аяқ киім үстінің ауданының өзгеруін түрақты оқып үйрену казіргі уақытқа дейін жүргізілмеген. Алайда, көптеген бақылаулардын нәтижесі көрсетіп отырғандай хромды аяқ киімдердің үсті ережеге сай кию кезінде ауданы бойынша отырмайды, керісінше тапталатын үстіңгі бөліктің ауданының өзгеруінің осындай сипатын хромды былғарының, юфтімен салыстырғанда түр өзгерістерге қабілеттілігінен хромды аяк киімдердің табанға қиыстырып келтіру шартымен, сондай-ақ, кию шарттарымен түсіндіруге болады. Сарапталған берілгендермен келісе отырып, кию процесінде тофтілердің алдыцғы жағы, ауданы бойынша 10-13%-ға дейін отыруға шыдайды. Алайда, әртүрлі әдіспен иленген юфтілердің отыруы процесс уақытында бірдей жүрмейді. Байқағанымыздай, хромтанидті юфті алғашқы кию кезецінде шұғыл түрде отырады, бұл релаксатионды процестердің нәтижесі болып табылады, әрі қарай юфтінін отыруы баяулайды. 1 кгс/мм2 созылу кезінде жоғары нүктеге дейін ұзаратын танидті юфті пайдалану соңында көбірек отырады, бірақ оның сілтілі әсерлерге тұрақтылығы томен. Бүл жағдайда отыру сірә, релаксационды қүбылыстармен ғана емес, сондай-ақ, илеу процесімен де жүріп отырады. Хром сульфит целюлозды синтанды 136

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==